کد مطلب:24606 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

زمانيكه از فردي گناهي سر مي زند، عكس العمل او در مقابل آن گناه چگونه باشد؟

در موردگلايه اي كه شما فرموديد گرچه ما هم تا حدودي با شما موافق هستيم اما به شما دوست عزيز بشارت بدهم كه در حال حاضر ده ها نفر از طلاب علاوه بردروس حوزوي در حال تحصيل در بسياري از رشته علوم انساني و به قول شما علوم روز در زمينه روانشناسي ، جامعه شناسي ، حقوق و ...هستند وهمين الان هم جواب شما را همان كارشناسان حوزوي آشنا به علوم روزمي دهند و اميدواريم كه در آينده نزديك اين خلا پر شود و حوزه بيشتر درخدمت مردم از جمله شما دانشجويان محترم باشد .اما اين كه فرموديدوقتي از انسان گناهي سر زد چه بايد بكند، آيا غمگين شود يا نه خود راسرزنش كند يا نه و سوالاتي از اين قبيل ، بدون شك وقتي تخلفي از انسان سر مي زند حتي در ارتباط با انسان هاي ديگر طبيعي است كه انسان بايدمتاثر شود و خود را سرزنش كند كه چرا من موجب آزار و اذيت ديگري شدم و علاوه بر اين كه هم عذرخواهي مي كند بايد در صورت امكان جبران نمايد.در مورد خداوند نيز تقريبا كاري شبيه به همين بايد انجام داد؛ يعني ، اگرانسان مرتكب گناهي شد در مرحله اول بايد متاثر شود از اين كه چرا درحضور خداوند مرتكب معصيت و كاري كه موجب نارضايتي اوست شد وسپس بعد از توبه در پيشگاه خداوند كه اولين مرحله آن نيز همين ابرازپشيماني و ناراحت شدن است ، تصميم بگيرد كه جبران كند و ديگر مرتكب آن گناه نشود و اين كار ( توبه ) در واقع يك واكنش فعال است كه نه تنهاموجب ضعيف شدن اعتماد به نفس انسان نمي شود بلكه موجب تقويت آن نيز مي شود چه اين كه انسان با تصميم بر توبه ( به همان كيفيتي كه گفته شد ) احساس كفايت مي كند و احساس مي كند كه دست او بسته نيست بلكه مي تواند و قادر است اشتباه خودش را جبران كند ولي اگر كاري غير از اين انجام دهد؛ يعني ، توبه نكند و متاثر از كار اشتباه خود نشود طبيعي است كه بايد يك موضع انفعالي و نگران كننده اتخاذ كند و اين به ضرر انسان است وهمواره انسان احساس گناه مي كند و از طرفي هم راه جبران را به روي خودبسته مي بيند مايوس مي شود به دنبال آن افسردگي و خسارت هاي عظيم دنيوي و اخروي نصيب او مي شود .بله ، آن چيزي كه شما فرموده ايد بيشترشبيه به يك موضع انفعالي است ؛ يعني ، صرف غمگيني و غصه خوردن وسرزنش كردن خود ولي آنچه رهبران ديني در طريق آموزه هاي ديني به ماآموخته اند همان توبه كردن است و توبه صحيح مراحلي دارد : 1- پشيماني از گناهي كه مرتكب شده . 2- تصميم بر تكرار نكردن آن . 3- جبران كردن اگرحق كسي ضايع شده ، حق او را به او برگرداند و اگر حق الله ضايع شده درصورتي كه امكان دارد جبران كند و در غير اين صورت از خداوند طلب بخشش كند و خداوند نيز نه تنها او را مي بخشد، بلكه او دوست داردمخصوصا اگر فرد توبه كننده فردي جوان باشد .اما اين كه در مورد نحوه دعاكردن سوال فرموديد كه آيا درخواست چيزي از خداوند موجب تضعيف اعتماد به نفس نمي شود؟! اگر ما به مفهوم دعا و فلسفه نيايش آشنا شويم وبفهميم كه نتيجه دعا و راز و نياز با خداوند چيست ، آن گاه خواهيم فهميد كه دعا نه تنها موجب تضعيف اعتماد به نفس نمي شود بلكه موجب تقويت روحيه انسان نيز مي شود براي روشن شدن مطلب به اين توضيحي كه مي دهم كمي بيشتر دقت كنيد .انسان براي اين كه بتواند به تكامل واقعي برسد يك سلسله نياز دارد كه بايد اين نيازها از طريق صحيح تامين شود.ابتدايي ترين نياز انسان به دليل اين كه موجود زنده است ، نيازهاي فيزيولوژيكي است ( غذا، آب ، هوا، لباس ، بهداشت ، مسكن و ...) بعد از اين ،نياز به امنيت و ايمني ، نياز به حمايت ، نياز به تعالي و نياز به خودشكوفايي وتكامل ، طبيعي است كه همه اين نيازها اگر از طريق صحيح تامين شود انسان به تكامل واقعي و رشد و تعالي مي رسد و ارتباط با يك نيروي بي نهايت وتكيه بر قدرت لايزال الهي و راز و نياز با خداوند بهترين وسيله براي كسب آرامش و احساس امنيت كردن است . راستي چه تكيه گاهي بهتر از خداوندمي تواند اين نيازها را تامين كند و ايجاد چنين ارتباطي با خداوند هيچ گاه به معناي دست كشيدن از كار و تلاش و همچنين به معناي بي اعتمادي به خودو عدم بكارگيري توانايي هاي خود نيست چه اين كه خداوند مي فرمايد : ( ( ليس للانسان الا ما سعي ) ) و شاعر معروف و شيرين سخن دنياي شعر و ادب سعدي ميگويد : نابرده رنج گنج ميسر نمي شود==مزد آن گرفت جان برادركه كار كرد== بنابراين دين و فرهنگ ديني ما پر است از مطالبي مبني بر اين كه انسان بايد براي تامين نيازهاي خود تمام تلاش و سعي خود را به كار گيردو بر توانمندي و استعداد خود اعتماد كند واز اين بالاتر، اين كه خداوند دريك سن معيني انسان را مكلف مي كند و او را نسبت به رفتار فردي واجتماعي كه انجام مي دهد مسوول مي داند همه حاكي از اين مطلب است كه خداوند مي خواهد حس اعتماد به نفس و احساس خودكفايي وخودارزنده سازي را در انسان تقويت كند .اما از اين مطلب نيز نبايد غفلت كرد كه انسان هر چقدر نيرومند و خودكفا باشد نبايد نسبت به خداوند كه همه نعمت ها از آن اوست احساس بي نيازي كند بلكه بايد بداند كه ما و همه جهان آفرينش عين ربط هستيم . نسبت به او، يعني يك وجود ربطي داريم واصل وجودمان وابسته به اوست همچنان كه شعاع نور در اصل وجودوابسته به منبع نور است و اگر نور نباشد يا اين كه مانعي باعث قطع ارتباط بانور شود ديگر خبري از شعاع آن نيست ودعا و راز و نياز با خداوند در واقع يعني ايجاد يك ارتباطي محكم با مبدا و منشا همه هستي ها و همه بركات وانسان آنگاه مي تواند به معناي واقعي به نيروها و توانايي هاي خود اعتمادكند كه با منشا نيروها و توانايي ها يعني خداوند ارتباط داشته باشد و هرچه اين ارتباط از طريق دعا و راز و نياز و ساير عبادات وثيق تر و مستحكم تر باشداعتماد به نفس انسان و همچنين آرامش و اميد انسان در زندگي بيشتر تقويت مي شود، بنابراين دعا در واقع يعني تامين يكي از بهترين نيازهاي معنوي انسان و ايجاد زمينه براي رشد و شكوفايي و رسيدن به تعالي . براي آگاهي بيشتر ر.ك : جامعه سازي قرآني ، محمدرضا حكيمي ، دفتر نشر فرهنگ اسلامي. ;